De kracht van internationalisering
Veel van de grote wetenschappelijke vragen en problemen ontstijgen lokaal en nationaal niveau. Heino Falcke, hoogleraar astrofysica aan de RU, leidde de internationale studie in 2019 die de eerste foto van een zwart gat presenteerde. “De hemel is van iedereen. We hadden een telescoop nodig die zich uitstrekte over de aarde, dat konden we alleen bereiken door internationale samenwerking.”
Naast de aard van de problemen houdt ook talent zich niet aan de landsgrenzen. “Voor goed onderzoek heb je de juiste mensen nodig op de juiste plek en het juiste moment,” aldus Caroline Rowland van het Max Planck Instituut voor Psycholinguïstiek. “En dat is niet altijd de plek waar je geboren bent. En dat zijn ook niet alleen de mensen wiens vader toevallig connecties op Harvard heeft.”
Dat dat inzicht politiek minder vanzelfsprekend wordt baart het bedrijfsleven zorgen. “Veel van onze werknemers komen uit het buitenland,” zegt Guilherme Cardoso Medeiros, ingenieur bij NXP Semiconductors. “Maar het liefst nemen we mensen aan van Nederlandse universiteiten, zowel Nederlanders als internationals, die al geïntegreerd en goed opgeleid zijn.” “Bij KraftHeinz is het personeelsbestand ook internationaal”, zegt Claudia Jansen-Meeuwsen, HR lead bij het Amerikaanse concern.
De rol van taal in de wereld
Engels is de lingua franca van de wetenschap en het bedrijfsleven. “Engels is de voertaal in bijna elk internationaal bedrijf en in het bedrijfsleven in het algemeen,” zegt Jansen-Meeuwsen. “Je bent in het voordeel als je taalvaardigheid op peil is.” Het voornemen van de regering om het aantal Engelse opleidingen te beperken is reden tot zorg, volgens Cardoso Medeiros. “Er zijn geen goede Nederlandstalige boeken voor elektrotechniek.”
Dit uitgebreide gebruik van het Engels heeft ook nadelen. De Nederlandse taalvaardigheid van afgestudeerden neemt af, evenals hun gebruik. “Ik begrijp de beslissing van de regering op om het Nederlands te willen promoten,” zei Rowland. “De geletterdheid in Nederland neemt af en daar moeten we iets aan doen.” Internationaal gezien neemt de taaldiversiteit in het algemeen af. “Er zijn momenteel ongeveer 7.000 talen wereldwijd gedocumenteerd en ongeveer de helft daarvan, hoewel niet het Nederlands, wordt bedreigd.”
Integratie in de Nederlandse cultuur
Nederlands leren was vaak nog niet zo gemakkelijk. “Het heeft me echt moeite gekost. Nederlanders spreken vaak Engels terug,” aldus Falcke. “Dat maakt het wel moeilijk om echt te integreren. Ik spreek het nu redelijk, maar voel me nog steeds deels een buitenstaander in Nederland.” Dat heeft ook invloed op de integratie in de Nederlandse samenleving, die mede door vooroordelen, een stuk moeilijker is voor mensen van buiten het land, zoals anderen in het panel ook opmerken.
Wat we nodig hebben is een doorgaand gesprek over de rol van internationalisering in de samenleving, concluderen zowel Rowland als Jansen-Meeuwsen. Polderen, de praktijk van lange gesprekken voeren tot je een consensus bereikt, zou de sleutel kunnen zijn. “Mijn eerste ervaring met polderen was pijnlijk, frustrerend en traag,” legt Rowland uit. “En toch als ik terugkijk, leidde het tot het beste resultaat dat uit dat proces had kunnen voortkomen. Ik denk dat eenzelfde soort diepgaand en cruciaal voortdurend gesprek nodig is als het gaat om internationalisering.”
Internationalisatie met de lokale gemeenschap
De vraag die dan blijft hangen is welke rol de lokale gemeenschap krijgt in internationalisering. Het hoofdkantoor van KraftHeinz en het HR-kantoor van NXP zijn beide gevestigd in de VS, en het is interessant hoe het beleid van de nieuwe regering in DC zich zal vertalen in het personeelsbeleid van de bedrijven.
Internationalisering heeft ook een schaduwzijde. Het kan bijvoorbeeld verwoestend zijn voor inheemse volkeren. De Sami, de oorspronkelijke bewoners van Lapland, werden in voorgaande decennia door westerlingen gezien als exotische exemplaren. Sommige inheemse volkeren werden in de vorige eeuw zelfs tentoongesteld in dierentuinen in Europa, waar tienduizenden mensen uit nieuwsgierigheid op af kwamen.
Maar internationalisering kan ook anders. Rowland schetst dit aan de hand van een voorbeeld van wetenschappelijk onderzoek met de Sami. “In het recentste door de Europese Unie gefinancierde onderzoek naar de Sami-taal stelt de wetenschap zich ten dienste van de lokale gemeenschap. De onderzoeksagenda wordt bepaald door de grassroots beweging, die samen met de wetenschappers praat.” Dat is misschien wel het begin van de oplossing voor de problemen rondom internationalisering. En misschien niet alleen in de wetenschap.
