Het was de jaren ’90. Het Max Planck Instituut voor Psycholinguïstiek stond nog in de kinderschoenen toen Aslı Özyürek, net afgestudeerd aan de Universiteit van Chicago, een uitnodiging kreeg van haar voormalige collega Sotaro Kita. Hij vroeg haar te solliciteren voor een nieuw project over gebaren dat hij was gestart binnen de afdeling Taal en Cognitie (1998–2017), onder leiding van Steve Levinson.
De rest is geschiedenis: Aslı kreeg haar eerste postdoc, en tegelijk haar eerste baan bij het Max Planck Instituut, waar ze inmiddels directeur is. Ze herinnert zich dat het sollicitatieproces toen simpeler was dan nu. Toch was de onzekerheid groot: ze kreeg telkens maar voor één jaar financiering en moest steeds opnieuw solliciteren. Achteraf gezien was dat misschien wel haar grootste uitdaging: “Wat gaat er volgend jaar gebeuren?”
Na drie jaar vertrok Aslı naar Turkije om als universitair hoofddocent aan de Koç Universiteit aan de slag te gaan. Ze nam de tijd om artikelen te publiceren en subsidieaanvragen te schrijven, en keerde daarna als bursaal terug naar Nijmegen. Juist in die periode groeide de belangstelling in Europa voor de multimodale kant van taal, en haar carrière kwam in een stroomversnelling. Toch beschouwt ze haar postdoc-jaren bij het MPI nog steeds als “de mooiste tijd van mijn carrière”.
“Mijn collega’s waren pioniers.”
Over haar leidinggevende zegt ze: “Steve gaf ons veel vrijheid.” Dat betekende niet dat er ruimte was om achterover te leunen, want “iedereen wilde indruk maken op Steve”. Haar advies aan jonge onderzoekers is simpel: “Werk altijd samen met je collega’s.” Ze herinnert zich hoe mensen enthousiast terugkeerden van veldwerk met opnames van talen die nog nooit eerder waren vastgelegd. Samen bogen ze zich tot laat in de avond over de gegevens. Met Sotaro Kita, haar directe begeleider, had ze een informele band: “Hij behandelde me als een gelijke, we waren bevriend.”
Toen ik haar vroeg: “Waar heb je rekening mee gehouden bij het kiezen van je postdoc?”, gaf ze een verrassend eerlijk antwoord: “Het was het enige aanbod. Niemand was in die tijd geïnteresseerd in gebaren!” Soms loont het echter juist om vragen te stellen die niemand anders stelt. Haar passie leidde tot een publicatie met Sotaro Kita en Ann Senghas: Children Creating Core Properties of Language: Evidence from an Emerging Sign Language in Nicaragua. Het artikel verscheen in Science en gaf haar carrière een stevige duw in de rug. Toch hadden ze geen strategie om een ‘blockbuster’ te schrijven. “We zagen het meer als een uitdaging: laten we proberen om in een toptijdschrift te komen. Waarom niet?”
“Volg je hart, niet de trends.”
De academische wereld is sinds de jaren negentig flink veranderd. Aslı ziet hoe het postdoc-bestaan vandaag de dag zwaarder is. Waar zij en haar collega’s zich vooral afvroegen: “Wat kan ik nog leren?”, moeten jonge onderzoekers nu vaak denken: “Wat levert dit me op?” Haar advies blijft desondanks: volg je hart, niet de trends. Een postdoc-periode is de ideale kans om je volledig op onderzoek te storten en vernieuwende publicaties te schrijven. In haar eigen afdeling probeert ze die ruimte te bieden door postdocs aan te moedigen nieuwe technologieën en ideeën uit te proberen. Haar motto: laten we het proberen en zien wat er gebeurt.
“De Max Planck-instituten staan voor het verleggen van grenzen.”
Juist in onzekere tijden is het verleidelijk om risico’s te mijden. Maar volgens Aslı draait het bij de Max Planck-instituten om grenzen verleggen — niet door tradities te negeren, maar door ze te verrijken. “Sommigen in mijn afdeling komen daar heel dichtbij,” zegt ze met een glimlach.
Ze benadrukt dat er niet één type postdoc bestaat. Sommigen hebben grootse ideeën en een duidelijke koers nodig, anderen floreren in samenwerking en uitwisseling, en weer anderen excelleren in methodologische of technische diepgang. “We hebben ze alle drie nodig in de wetenschap.”
Hoe je carrière precies verloopt, heb je niet volledig in de hand; omstandigheden en kansen spelen een grote rol. Ook voor Aslı gold dat: “Ik heb geluk gehad.” Toch kun je je kansen vergroten door haar drie belangrijkste adviezen te volgen:
- Neem nooit genoegen met een stap omlaag. Solliciteer altijd naar een functie die nét een niveau hoger ligt.
- Zoek een sparringpartner die je aanvult en je creatieve denken prikkelt.
- Maak optimaal gebruik van je netwerk.
En wie weet ligt er ooit een directeursfunctie in het verschiet. Het begint allemaal met een postdoc.
