Veel mensen hebben minstens één keer slaappraten meegemaakt, maar slechts weinig mensen ervaren het wekelijks (ongeveer 6%). Momenteel is het nog steeds niet duidelijk waarom mensen tijdens hun slaap praten. Een van de mogelijke oorzaken is genetisch of, met andere woorden, het lijkt in de familie te zitten: tweelingen die dezelfde genen delen (monozygote tweelingen) ervaren beiden vaker slaappraten dan broers en zussen die slechts enkele vergelijkbare genen delen (dizygote tweelingen). We weten ook dat mensen met psychische aandoeningen vaker praten tijdens hun slaap: psychiatrische aandoeningen komen namelijk vaker voor bij mensen die vaak slapen dan bij mensen die niet of nauwelijks slapen. De meeste gevallen van slaappraten worden echter niet in verband gebracht met psychische stoornissen. Hoewel slaappraten wordt gedefinieerd als abnormaal slaapgedrag (ook bekend als parasomnia), wordt het niet beschouwd als een medisch probleem en levert het geen risico’s op. Waarom vinden wetenschappers slaappraten dan zo interessant?
Slaappraten tijdens het dromen?
Het fenomeen trok de aandacht van wetenschappers om twee belangrijke redenen. Ten eerste zijn sommige wetenschappers geïnteresseerd in dromen en wat er in onze hersenen gebeurt tijdens dromen. De enige manier om dromen te bestuderen is echter door mensen te vragen ze na het ontwaken te beschrijven. Maar als slaapgesprekken plaatsvinden terwijl mensen dromen, kan wat mensen tijdens hun slaap zeggen deel uitmaken van hun droom en een manier zijn om rechtstreeks toegang te krijgen tot de droominhoud en deze te bestuderen. Door de zinnen die tijdens het slaappraten worden geproduceerd te vergelijken met de droomverslagen (verzameld na het ontwaken), kunnen wetenschappers nagaan hoe vergelijkbaar de onderwerpen en de woorden zijn, om te begrijpen of de slaappratende episode deel uitmaakt van de gerapporteerde droom. De wetenschappers vonden enkele overeenkomsten, dus slaappraten lijkt, althans gedeeltelijk, de droominhoud te weerspiegelen. We dromen echter maar gedurende een klein deel van onze totale slaaptijd en slaappraten kan op elk moment van de nacht gebeuren, dus het is niet zo dat iemand altijd droomt als hij tijdens zijn slaap praat.
Slaapspraak vs. wakkere spraak
Een andere reden waarom slaapspreken bijzonder interessant is, zijn de overeenkomsten en verschillen met praten terwijl we wakker zijn. In feite veranderen zowel ons lichaam als onze hersenen tijdens de slaap. Tijdens het grootste deel van onze slaap vertragen zowel lichamelijke als hersensignalen, zoals ademhaling, hartslag, spieractiviteit en hersengolven. Deze veranderingen geven het lichaam en de hersenen een periode van rust, waarin het lichaam zich herstelt en de hersenen herinneringen consolideren. Deze veranderingen in hersenactiviteit verklaren waarom slaappraters zich niet bewust zijn van praten in hun slaap!
Overwegende dat slaapspraak en wakkere spraak plaatsvinden wanneer het lichaam en de hersenen zich in verschillende toestanden bevinden, zijn de cognitieve processen die ons doen spreken dan dezelfde wanneer we wakker zijn en wanneer we slapen? Hoewel het grootste deel van de slaapspraak bestaat uit vocalisaties, zoals knorren en mompelen (59%), bevat sommige slaapspraak betekenisvolle woorden die volgens grammaticale regels met elkaar verbonden zijn. Bovendien blijkt dat slaappraters in hun slaap spreken alsof zij een gesprek voeren met een andere persoon: zij wisselen elke zin af met een pauze, die overeenkomt met de duur van een zin. Dit toont aan dat praten, zelfs als we slapen, gebeurt in de vorm van een dialoog met een andere prater en niet als een monoloog. Deze resultaten tonen aan dat de hersenen tijdens het slaappraten op dezelfde manier functioneren als wanneer we wakker spreken.
Maar er is nog een belangrijk verschil: het cognitieve proces waarmee we de juiste geluiden selecteren wordt tijdens de slaap gedeeltelijk geblokkeerd of vertraagd; daarom bestaat het grootste deel van het slaappraten uit gemompel. Dit is onderzocht in de hersenen. Wetenschappers vergeleken de hersengolven van slapende mensen gedurende de tijd vóór een vocalisatie en gedurende de tijd vóór slaapspraak. De activiteit van twee specifieke hersengolven over het linkerdeel van de hersenen is verminderd in de periode vóór slaapspraak en dit gebeurt niet vóór vocalisaties. Deze verminderde activatie is vergelijkbaar met wat wetenschappers waarnemen in de hersenen van mensen die spreken terwijl ze wakker zijn; het lijkt er dus op dat het produceren van slaapspraak en het produceren van wakkere spraak enkele cognitieve processen delen, die verschillen van de processen achter slaapzang.
Dus, wat gebeurt er in de hersenen tijdens slaap spreken? Iets wat erg lijkt op wat er gebeurt tijdens alledaags praten, ook al zijn er enkele belangrijke verschillen! Slaap praten is niet gevaarlijk en is een zeer interessant fenomeen om te bestuderen: het biedt een manier om dromen te bestuderen terwijl mensen nog slapen en een manier om te kijken hoe de hersenen veranderen tijdens de slaap.
Lees meer
- Suni, E. (2022, October 7) Sleep talking. Sleep Foundation. https://www.sleepfoundation.org/parasomnias/sleep-talking
- Arnulf, I. et al. (2017). What Does the Sleeping Brain Say? Syntax and Semantics of Sleep Talking in Healthy Subjects and in Parasomnia Patients. SLEEP, 40(11). https://pubmed-ncbi-nlm-nih-gov.ru.idm.oclc.org/29029239/
- Mangiaruga, A. et al. (2022). Sleep talking versus sleep moaning: electrophysiological patterns preceding linguistic vocalisations during sleep. SLEEP, 45(5) https://pubmed-ncbi-nlm-nih-gov.ru.idm.oclc.org/35554596/
